شیمی درمانی

شیمی درمانی (Chemotherapy) یک روش درمانی است که از داروهای قوی برای از بین بردن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد و تقسیم آنها استفاده می‌شود. این روش یکی از رایج‌ترین درمان‌های سرطان است و معمولاً به‌صورت سیستمیک (تأثیرگذار بر کل بدن) انجام میشود، برخلاف روش‌هایی مانند جراحی یا پرتودرمانی که بر ناحیه خاصی تمرکز می‌کنند.

اهداف شیمی درمانی

1. درمانی (Curative): در برخی موارد، شیمی درمانی می‌تواند سرطان را کاملاً از بین ببرد.
2. کمکی (Adjuvant): پس از جراحی یا پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده.
3. نئوادجوانت (Neoadjuvant): قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور.
4. تسکینی (Palliative): برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی در موارد پیشرفته.

 نحوه عملکرد

داروهای شیمی‌درمانی سلول‌های با تقسیم سریع (مثل سلول‌های سرطانی) را هدف می‌گیرند. متأسفانه این داروها بر برخی سلول‌های سالم بدن (مانند سلول‌های مو، مغز استخوان و دستگاه گوارش) نیز تأثیر می‌گذارند که باعث عوارض جانبی می‌شود.

روشهای تجویز

- تزریق وریدی (رایجترین روش)
- قرص یا کپسول خوراکی
- تزریق عضلانی یا زیرپوستی
- تزریق مستقیم به نواحی خاص (مانند مایع نخاعی)

عوارض جانبی شایع

- ریزش مو
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش گلبولهای خون (کمخونی، افزایش خطر عفونت)
- زخمهای دهانی
- مشکلات گوارشی (اسهال یا یبوست)

نکات مهم

- عوارض جانبی معمولاً موقت هستند و پس از پایان درمان بهبود می‌یابند.
- امروزه داروهای جدیدتر با عوارض کمتر و روشهای ترکیبی (مانند *هدفمند درمانی* یا *ایمنی‌درمانی*) نیز توسعه یافته‌اند.
- برنامه درمانی برای هر بیمار بر اساس نوع سرطان، مرحله بیماری و سلامت کلی تنظیم میشود.

شیمی درمانی اگرچه چالش‌برانگیز است، اما در بسیاری از موارد نقش نجات‌دهنده یا کنترل‌کننده بیماری را ایفا می‌کند.