سرطان
سرطان یک بیماری پیچیده است که عوامل متعددی در ابتلا به آن نقش دارند. این عوامل ممکن است *ژنتیکی، **محیطی، یا مرتبط با **سبک زندگی* باشند. در بیشتر موارد، ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد سرطان می‌شود. برخی از مهمترین عوامل خطرزا عبارتند از:
۱. *عوامل ژنتیکی و ارثی*
- *سابقه خانوادگی سرطان*: جهش‌های ژنتیکی ارثی (مانند ژن‌های BRCA1 و BRCA2 در سرطان پستان و تخمدان).
- *سندرم‌های ژنتیکی*: مانند سندرم لینچ (سرطان روده بزرگ) یا سندرم Li-Fraumeni.
۲. *سبک زندگی ناسالم*
- *سیگار و قلیان*: عامل اصلی سرطان ریه، حنجره، مثانه و دهان.
- *مصرف الکل*: افزایش خطر سرطان کبد، مری و پستان.
- *رژیم غذایی ناسالم*: مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده، غذاهای چرب، و کمبود میوه و سبزیجات.
- *چاقی و کم‌تحرکی*: ارتباط با سرطانهای روده بزرگ، پستان (پس از یائسگی) و پروستات.
- *قرار گرفتن در معرض نور خورشید (UV)*: عامل سرطان پوست (ملانوما).
۳. *عوامل محیطی و شغلی*
- *آلودگی هوا*: ذرات معلق و مواد شیمیایی مانند بنزن.
- *مواد شیمیایی سمی*: آزبست (سرطان ریه)، آرسنیک (پوست)، و آفت‌کشها.
- *پرتوهای یونیزان*: مانند پرتوهای ایکس یا رادون (سرطان تیروئید و خون).
۴. *عفونت‌ها و ویروس‌ها*
- *ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)*: عامل سرطان دهانه رحم و گلو.
- *ویروس هپاتیت B و C*: افزایش خطر سرطان کبد.
- *هلیکوباکتر پیلوری*: باکتری مرتبط با سرطان معده.
۵. *عوامل هورمونی*
- *هورمون‌درمانی جایگزین (HRT)*: افزایش خطر سرطان پستان و رحم.
- *قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض استروژن*: مانند قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس.
۶. *سن و جنسیت*
- *افزایش سن*: تجمع آسیب‌های سلولی در طول زمان.
- *جنسیت*: برخی سرطانها مانند پروستات (مردان) یا دهانه رحم (زنان)
۷. *سایر عوامل*
- *التهاب مزمن*: مانند بیماری التهابی روده و سرطان کولون.
- *سیستم ایمنی ضعیف*: در بیماران ایدزی یا دریافت‌کنندگان پیوند عضو.
پیشگیری:
- ترک سیگار و الکل،
- رژیم غذایی سالم و ورزش منظم،
- محافظت از پوست در برابر نور خورشید،
- واکسیناسیون (مثلاً واکسن HPV)،
- غربالگری منظم (مانند ماموگرافی یا کولونوسکوپی).
اگر سابقه خانوادگی سرطان دارید، مشاوره ژنتیک و نظارت پزشکی منظم توصیه می‌شود.