سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ (کولورکتال) یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در جهان است که در روده بزرگ (کولون) یا راست روده (رکتوم) ایجاد می‌شود. در اینجا اطلاعات کلیدی به صورت ساختار یافته ارائه می‌شود:
*۱. عوامل خطر*
- *سن*: بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال شایع است.
- *سابقه خانوادگی*: وجود سرطان روده یا پولیپ در خانواده.
- *ژنتیک*: سندرم‌هایی مانند لینچ (HNPCC) یا پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP).
- *سبک زندگی*:
- مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده.
- کمبود فیبر در رژیم غذایی.
- سیگار و الکل.
- کمتحرکی و چاقی.
- *بیماری‌های زمینه‌ای*: کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون.
*۲. علائم شایع*
- تغییر در عادات روده‌ای (اسهال یا یبوست طولانی‌مدت).
- خون در مدفوع (قرمز یا سیاه).
- درد شکم، نفذ یا کاهش وزن بی‌دلیل.
- احساس تخلیه ناکامل روده.
- خستگی ناشی از کم‌خونی.
*۳. تشخیص*
- *غربالگری*:
- کولونوسکوپی (از ۵۰ سالگی هر ۱۰ سال).
- آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT).
- *تستهای تکمیلی*:
- بیوپسی (نمونه‌برداری) در طول کولونوسکوپی.
- تصویربرداری (CT scan، MRI، PET scan).
- *مرحله‌بندی (Staging)*: تعیین گسترش سرطان (از مرحله ۰ تا ۴).
*۴. درمان*
- *جراحی*: برداشتن تومور و غدد لنفاوی مجاور (در مراحل اولیه).
- *شیمی‌درمانی*: برای کاهش اندازه تومور یا از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده.
- *پرتو درمانی*: معمولاً برای سرطان راست روده.
- *درمان‌های هدفمند (Targeted Therapy)*: مانند داروهای ضد EGFR (مثل ستوکسیماب).
- *ایمونوتراپی*: برای موارد با نقص در ترمیم DNA (MSI-H).
*۵. پیشگیری*
- *رژیم غذایی*: افزایش مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل؛ کاهش گوشت قرمز.
- *فعالیت بدنی*: حداقل ۳۰ دقیقه ورزش روزانه.
- *پرهیز از سیگار و الکل*.
- *غربالگری منظم*: بهویژه برای افراد پرخطر.
*۶. پیش‌آگهی*
- *مراحل اولیه (۱ و ۲)*: نرخ بقای ۵ ساله تا ۹۰٪.
- *مراحل پیشرفته (۳ و ۴)*: نرخ بقا کاهش مییابد (به ۱۴٪ در مرحله ۴).
- *پیگیری*: معاینات دورهای پس از درمان برای جلوگیری از عود.
*۷. نکات مهم*
- *عدم وجود علائم در مراحل اولیه*: اهمیت غربالگری حتی بدون علامت.
- *باورهای نادرست*: سرطان روده تنها مختص مردان نیست و در زنان نیز شایع است.
- *تکنولوژیهای جدید*: آزمایشات مبتنی بر DNA در مدفوع یا "بیوپسی مایع" برای تشخیص زودهنگام.
*۸. توصیه نهایی*
در صورت مشاهده علائم یا داشتن عوامل خطر، با پزشک مشورت کنید. غربالگری به‌موقع می‌تواند جان شما را نجات دهد!
منابع معتبر: سازمان جهانی بهداشت (WHO)، انجمن سرطان آمریکا (ACS).