جراحی HIPEC

جراحی HIPEC: روشی پیشرفته برای درمان سرطان‌های پیشرفته شکمی
دکتر مهرداد بهلولی، بنیان‌گذار جراحی HIPEC در ایران

جراحی HIPEC چیست؟

جراحی HIPEC (Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy) یک روش پیشرفته برای درمان سرطان‌های منتشر شده در حفره شکم، مانند سرطان روده بزرگ، معده، رحم و تخمدان است. این تکنیک ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی گرم است که برای مقابله با سرطان‌های پیشرفته شکمی و لگنی به کار می‌رود.

در این روش، پس از برداشتن تومورهای قابل مشاهده، محلول شیمی‌درمانی گرم (۴۲ تا ۴۴ درجه سانتی‌گراد) به مدت ۶۰ تا ۹۰ دقیقه در حفره شکمی گردش داده می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از بین بروند.

مراحل انجام جراحی HIPEC

1. برداشتن تومورها (Cytoreduction Surgery):
ابتدا توده‌های سرطانی موجود در شکم طی یک فرآیند طولانی و دقیق جراحی برداشته می‌شوند. دکتر مهرداد بهلولی و تیم جراحی وی، با بررسی کامل حفره شکمی، تمامی ضایعات سرطانی قابل مشاهده را حذف می‌کنند.

2. شیمی‌درمانی گرم داخل شکمی (HIPEC):
پس از برداشتن تومورها، برای از بین بردن سلول‌های سرطانی نامرئی که ممکن است در آینده باعث عود سرطان شوند، شیمی‌درمانی HIPEC انجام می‌شود. محلول شیمی‌درمانی گرم از طریق دستگاه HIPEC در حفره شکمی به گردش در می‌آید.

مزایای جراحی HIPEC

✅ افزایش نفوذ داروهای شیمی‌درمانی به سلول‌های سرطانی

✅ کاهش خطر عود مجدد سرطان

✅ افزایش میزان اثربخشی درمان در بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته شکمی

جراحی HIPEC یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی برای سرطان‌های شکمی و لگنی است که به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کرده و شانس موفقیت درمان را افزایش می‌دهد.

جراحی سایتوریداکشن و HIPEC برای چه کسانی انجام می‌شود؟

جراحی سایتوریداکشن و HIPEC برای تمام بیماران مبتلا به سرطان مناسب نیست. این روش تنها در بیمارانی قابل انجام است که:

✔ سرطان آن‌ها در یکی از گروه‌های زیر قرار داشته باشد:

سرطان اولیه صفاق

مزوتلیوما

سرطان معده

سرطان روده بزرگ

سرطان آپاندیس

سرطان تخمدان

برخی سارکوم‌ها

✔️ سرطان آن‌ها به خارج از حفره‌ی شکمی مانند ریه، مغز، استخوان و ... متاستاز نداده باشد.

✔️ دارای اندکس پریتوئن مناسب باشند.

اندکس پریتوئن چیست؟

اندکس پریتوئن (Peritoneal Cancer Index یا PCI) یک سیستم اندازه‌گیری است که برای ارزیابی میزان پیشرفت سرطان در داخل حفره شکمی و اطراف اعضای مختلف شکم استفاده می‌شود. این سیستم برای بررسی میزان و محل توده‌های سرطانی در داخل صفاق (پریتوئن) و تعیین میزان گسترش سرطان به سایر نقاط داخل شکم به کار می‌رود.

چگونگی محاسبه PCI:

در این سیستم، شکم به نواحی مختلف تقسیم می‌شود و اندازه و تعداد تومورهای سرطانی در هر ناحیه بررسی می‌شود. هر ناحیه بسته به اندازه تومورها امتیاز خاصی دریافت می‌کند. سپس امتیازهای این نواحی جمع می‌شود تا عدد نهایی PCI به دست آید.

امتیاز PCI:

۰ تا ۴: سرطان محدود به یک ناحیه و پیشرفت کم

۵ تا ۱۰: پیشرفت متوسط

۱۱ تا ۲۰: پیشرفت شدید

۲۱ تا ۳۰: گسترش وسیع سرطان در شکم

۳۰ و بالاتر: سرطان به شدت پیشرفته در تمام نواحی شکم

اهمیت PCI:

اندکس پریتوئن به پزشکان کمک می‌کند تا:

میزان پیشرفت سرطان در داخل شکم را ارزیابی کنند.

تصمیم‌گیری‌های درمانی، مانند انجام جراحی‌های HIPEC یا درمان‌های تکمیلی، را راهنمایی کنند.

مزایای جراحی CRS+HIPEC

✅ افزایش قابل توجه طول عمر بیماران (در برخی موارد، بیماران کاملاً بهبود می‌یابند).

✅ کاهش احتمال عود مجدد سرطان با از بین بردن سلول‌های سرطانی نامرئی.

✅ افزایش اثربخشی شیمی‌درمانی با نفوذ بهتر دارو در دمای بالا.

آیا جراحی سایتو ریداکشن و هایپک جای شیمی‌درمانی سیستمیک را می‌گیرد؟

خیر!
علیرغم اینکه شیمی‌درمانی گرم داخل حفره شکم (هایپک) به دلیل عدم جذب سیستمیک عوارض شیمی‌درمانی سیستمیک را ندارد، اما به دلیل پیشرفته بودن استیج بیماری و برای کنترل بهتر بیماری و پیشگیری از متاستازهای دوردست، معمولاً پس از انجام جراحی سایتو ریداکشن و هایپک، نیاز به شیمی‌درمانی سیستمیک می‌باشد.

در حقیقت، هایپک و شیمی‌درمانی سیستمیک دو روش مکمل در درمان سرطان‌های پیشرفته شکمی هستند و هر کدام نقش متفاوتی ایفا می‌کنند. هایپک بیشتر برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در داخل حفره شکم مؤثر است، در حالی که شیمی‌درمانی سیستمیک برای درمان سلول‌های سرطانی که ممکن است به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشند، استفاده می‌شود. بنابراین، این دو روش به صورت همزمان برای بهبود نتیجه درمان و کاهش احتمال عود سرطان به کار می‌روند.

جراحی HIPEC در کدام مراکز انجام می‌شود؟

در حال حاضر، جراحی HIPEC در ایران توسط دکتر مهرداد بهلولی و تیم جراحی ایشان در بیمارستان فوق‌تخصصی جم تهران انجام می‌شود.

دستگاه HIPEC چیست؟

HIPEC یک روش درمانی پیشرفته برای سرطان‌های پیشرفته شکمی است که با استفاده از دستگاه HIPEC انجام می‌شود.

نحوه عملکرد دستگاه:

پس از برداشتن تومورهای قابل مشاهده از حفره صفاقی، دستگاه HIPEC محلول شیمی‌درمانی گرم (۴۲ تا ۴۴ درجه سانتی‌گراد) را به‌طور مستقیم در شکم بیمار گردش می‌دهد.

این روش باعث افزایش تأثیر داروهای شیمی‌درمانی و کاهش عوارض جانبی سیستمیک می‌شود.

هدف از انجام جراحی سایتوریداکشن و هایپک

با توجه به استیج بالای بیماری (عموماً استیج ۴)، هدف از انجام این جراحی در وهله اول افزایش طول عمر بیمار و سپس بهبودی کامل بیمار می‌باشد.

تاریخچه روش HIPEC

در سال ۱۹۹۰ در ایالت واشنگتن آمریکا، پروفسور شوگر بیکر روش جراحی جدیدی به نام سایتو ریداکشن و HIPEC را توسعه داد. با گذر زمان و نتایج موفقیت‌آمیز، این روش به یکی از مؤثرترین درمان‌های سرطان‌های پیشرفته شکمی تبدیل شد.

تعداد بیماران و مراکز جراحی HIPEC

تعداد بیماران کاندید برای جراحی سایتو ریداکشن و HIPEC با گذشت زمان افزایش یافته است و همچنین تعداد مراکزی که این جراحی را انجام می‌دهند نیز بیشتر شده است. امروزه این جراحی به یکی از جراحی‌های مهم در عرصه جراحی عمومی و جراحی سرطان تبدیل شده است.

تاریخچه جراحی HIPEC (Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy) در ایران
 به سال۲۰۱۶ میلادی باز می‌گردد. این روش جراحی ابتدا در کشورهای غربی مورد استفاده قرار گرفت و پس از مشاهده نتایج موفقیت‌آمیز آن، به تدریج به سایر کشورها، از جمله ایران، منتقل شد.

در ایران، جراحی HIPEC توسط دکتر مهرداد بهلولی، جراح برجسته ایرانی در زمینه سرطان‌های شکمی، آغاز شد. دکتر بهلولی و تیم جراحی ایشان توانستند این روش پیشرفته را در بیمارستان فوق‌تخصصی جم تهران، به اجرا درآورند. اولین جراحی سایتو ریداکشن و هایپک در مرداد ۱۳۹۵ دربیمارستان فوق تخصصی جم تهران برروی یک بیمار با تومور LAMN  (تومور موکوسی کم‌درجه آپاندیس)
 انجام شد که بیمار همکنون در سلامت کامل به سر میبرد.